هیپو تالاموس

زیرنَهَنج یا هیپوتالاموس (به انگلیسی: Hypothalamus)، غده‌ای است در مغز، کهدستگاه عصبی را با کمک غدهٔ زیرمغزی به دستگاه غدد درون‌ریز متصل می‌کند.

زیرنهنج در اکثر پستانداران یافت می‌شود و خصوصیات متفاوتی در دو جنس مذکر و مونثدارد.

واژه‌شناسی

Hypothalamus کلمه‌ای است یونانی به معنی «زیرِِ نهنج». نهنج (تالاموس) اندامی است در مغز که واژهٔ زیرنهنج نیز از همین جا آمده‌است.

کارکرد هیپوتالاموس

زیرنهنج دمای بدن، گرسنگی، تشنگی و چرخه زمانی بدن را تنظیم می‌کند.

به طور کلی هیپوتالاموس مرکز اعمال غریزی است، مانند احساس گرسنگی، سیری، تشنگی، تنظیم دمای بدن، تنظیم فشار خون، رفتارهای هیجانی مثل خشم و ترس و اضطراب و نیز عاطفه. نیز باعث ترشح هورمون رشد -که باعث رشد استخوان می‌گردد- وهورمون تیروتروپ (برانگیزندهٔ غدهٔ تیرویید یا سپردیس)، هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین(CRH) (موثر برغده فوق کلیه)، هورمون لاکتوژن (موثر بر پرولاکتین)، هورمون آزادکننده گنادوتروپین‌ها (موثربر هورمون اف‌اس‌هاش و ال هاش) (برانگیزنده‌های غدد جنسی) می‌شود.

آسیب زیرنهنج

آسیب زیرنهنج مایهٔ به‌هم‌ریختگیِ چندین فعالیت نباتی و برخی فعالیت‌های انگیزشی همانند غریزهٔ جنسی، مبارزه‌طلبی، و احساسگرسنگی می‌گردد. هیپوتالاموس در هیجان‌ها (احساسات) نیز نقش دارد. بخش‌های پهلویی، به گونه‌ای ویژه می‌نماید که با احساس لذت وخشم ربط داشته‌باشد، در حالی که به خشم آنی به بیزاری، احساسات ناخوشایند و گرایش به خنده‌های بلند و مهارنشدنی ربط داده می‌شود.

زیرنهنج بیشتر به ابراز احساسات مربوط می‌شود؛ هنگامی که نشانه‌های فیزیکی احساسات آشکار می‌گردد، خطر احتمالی برآمده ازشان از راه زیرنهنج به دستگاه کناره‌ای (سیستم لیمبیک) و سرانجام به هستهٔ پیش‌مغز منتقل می‌شود که مایهٔ افزایش دلواپسی می‌گردد.